BOŞANMA DAVASINDA MADDİ MANEVİ TAZMİNAT
Boşanma davası sonucunda daha az kusurlu olan eş maddi ve manevi tazminat alabilecektir. Maddi tazminat ile boşanma nedeniyle uğranan zararlar tazmin edilirken, manevi tazminatla da kişilik hakları zedelenen eşin duyduğu acı ve elem tazmin edilmektedir. Ancak bu tazminatların ödenmesi için bazı şartların sağlanması gerekir.
Madde 174- Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.
Maddi ve manevi tazminat talebi boşanma davası ile birlikte istenebilir. Ancak dava esnasında istenmemişse boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde yeni bir dava ile istenebilir. Boşanmada maddi manevi tazminat zamanaşımı süresi dolduktan sonra hak kaybedilecektir.
Maddi Tazminat İstenen Haller
Evlenme haline eşler maddi ve manevi yönden birlikte ortak bir hayat sürmeye başlar. Bu nedenle boşanma halinde bir takım beklenen kazançlar ortadan kalkar, ekonomik olarak daha kötü duruma düşülebilir. Örneğin eşi ile birlikte ortak olarak bir işletme işleten eşler arasında boşanma nedeniyle ortaklık bozulabilir. Bu durumda daha az kusurlu olan eş diğer eşten tazminat alabilecektir.
Maddi tazminat alma şartları:
- Mahkemenin verdiği boşanma kararı ile sonlanan bir evlilik olmalıdır.
- Eşin maddi tazminat talebi olmalıdır.
- Maddi tazminat ödemesi istenen eş daha kusurlu olmalıdır.
- Tazminat talep eden eş kusursuz ya da daha az kusurlu olmalıdır.
- Maddi tazminat isteyen eşin mevcut ya da beklenen menfaatleri zarar görmelidir.
- Tazminat yükümlüsünün ödeme gücüne göre tazminata hükmedilmelidir.
Diğer eşin sigortasından yararlanmak, çalışmayan eşin diğer eşten aldığı maddi destek gibi durumlarda tazminat ödenmektedir. Eşin mirasından mahrum kalma ise beklenen menfaat değildir.
Miktar Nasıl Belirlenir?
Maddi tazminat miktarı mahkeme tarafından yapılan inceleme neticesinde belirlenir. Ancak tarafların talep ettiği maddi tazminat miktarı üst sınırdır. Hakim bu miktardan daha fazlasına hükmedemez. Evlilik süresi, eşlerin kusur oranı, gelir ve giderleri gibi konular araştırıldıktan sonra miktar belirlenir. Belirlenen maddi tazminat tek seferde ya da taksitler halinde ödenebilir.
Maddi tazminatın yasal faizi ile ödenmesi istenebilir. Bu durumda hakim tazminat istenen tarih ile karar verilen tarih arasında yasal faiz kararı verebilecektir.
Maddi Tazminat Nasıl Ortadan Kalkar?
Mahkeme tarafından hükmedilen maddi tazminat şu hallerde ortadan kalkar:
- Eşlerden birinin vefatı,
- Alacaklı olan eşin evlenmesi ya da evli gibi ortak hayat yaşaması,
- Alacaklı eşin haysiyetsiz yaşam sürmesi,
- Alacaklı eşin muhtaçlık durumunun ortadan kalkması.
Eğer tazminat tek seferde ödenmişse bu hallerde iadesi istenemez. Ancak taksitler halinde ödeniyorsa ödenmeyen iratlar artık iptal olacaktır. Tazminat alan eşin vefatı halinde mirasçıları bu tazminatı alabilecektir.
Manevi Tazminat Hangi Hallerde İstenir?
Evlilik birliği sona ererken kişilik hakları zedelenirse manevi tazminat ödemeye yer olacaktır. Kişilik hakları zedelenen ve daha az kusurlu olan eşin duyduğu toplumsal baskı, psikolojik çöküntü gibi zararları tazmin edecektir. Daha fazla kusurlu olan eşin ödeme gücü oranında manevi tazminat belirlenebilecektir.
Manevi tazminat alma şartları şunlardır:
- Mahkemece verilen bir boşanma kararı olmalıdır.
- Manevi tazminat talep edilmelidir.
- Manevi tazminat isteyen eş diğer eşten daha az kusurlu olmalıdır.
- Manevi tazminat ödeyecek eş daha kusurlu olmalıdır.
- Manevi tazminatın en önemli koşulu kişilik haklarının zedelenmesidir.
- Kişilik haklarındaki zarar biten evlilik ya da boşanmadan kaynaklanmalıdır.
Miktar Nasıl Belirlenir?
Manevi tazminat miktarı belirlenirken boşanma sürecindeki olaylarla eşlerin kusur oranları belirlenir. Eşlerin sosyal ekonomik durumları, aile bütünlüğüne yapılan saldırı, eşe yapılan kişisel saldırının oranı, tazminat ödeyecek kişinin alım gücü gibi kriterlere göre belirlenecektir. Boşanma davasına bakan mahkeme tüm bu konuları araştırdıktan sonra hüküm kuracaktır.
Hakim talep edilen manevi tazminat miktarı ile bağlıdır ve daha fazlasına hükmedemez. Manevi tazminat ödenirken maddi tazminat gibi taksitlendirilemez. Tek seferde peşin olarak ödenmesi gerekir. Ayrıca sadece tazminat ödenecek olan kişiye aittir ve mirasçılara devredilemez.
Tazminat İstemleri Harca Tabi Midir?
Boşanmada davası sırasında istenen maddi ve manevi tazminat istemleri boşanma davasının feri niteliğinde olduğu için harca tabi değildir. Bu talebin kabulü ya da reddi ayrıca vekalete hükmedilmesine gerek yoktur. Eğer boşanma davasında tazminat istenmemiş ve sonradan yeni bir dava açılmışsa harç ödemek gerekir. Bu harç da maktu olacaktır. Dolayısıyla boşanma davasında maddi ve manevi tazminat isteminin ne miktarı ne olursa olsun aynı harç ödenecektir. Hakim talep edilen tazminattan daha fazlasına hükmedemeyeceği için miktarları yüksek tutmakta fayda vardır. Ancak bu miktar zenginleşme amacı taşımamalıdır. Örneğin asgari ücretli eşten 500 bin lira tazminat istenemez. Çünkü Türk hukukuna göre hiç kimse sebepsiz zenginleşemez.
Örnek Yargıtay Kararı
2. Hukuk Dairesi 2020/4406 E. , 2020/6758 K.
“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : Karşılıklı Boşanma-Nafaka-Tazminat
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı-karşı davalı kadın tarafından kusur belirlemesi, tazminatların miktarı, reddedilen tedbir ve yoksulluk nafakası ve davalı-karşı davacı erkeğin maddi tazminat talebine ilişkin gönderme kararı verilmesi yönünden; davalı-karşı davacı erkek tarafından ise kadının davasının kabulü, kusur belirlemesi, aleyhine hükmedilen tazminatlar ve reddedilen davası yönünden temyiz edilerek; temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmekle; duruşma için belirlenen 21.12.2020 günü duruşmalı temyiz eden davacı-karşı davalı … Bekeç ve vekili Av. … ile karşı taraf duruşmalı temyiz eden davalı-karşı davacı … vekili Av. … geldiler. Gelenlerin konuşması dinlendikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için duruşmadan sonraya bırakılması uygun görüldü. Bugün dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir yanlışlık görülmemesine göre, yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA, duruşma için takdir olunan 3.050 TL vekalet ücretinin Tuğba’dan alınarak Mehmet’e verilmesine, 3.050 TL vekalet ücretinin Mehmet’ten alınarak Tuğba’ya verilmesine, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edenlere yükletilmesine, peşin alınan harcın mahsubuna ve 267.80’er TL. temyiz başvuru harcı peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına, dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğinin ilgili bölge adliye mahkemesi hukuk dairesine gönderilmesine oybirliğiyle karar verildi. 22.12.2020 (Salı)